Yüksel Akkaya: “Avcıoğlu 1923 aşkını bir yeni sosyalist cumhuriyet arayıcısıdır”
Yazar ve akademisyen Prof. Dr. Yüksel Akkaya, Doğan Avcıoğlu’nun düşünsel anlamıyla Namık Kemal’in torunu, Hikmet Kıvılcımlı’nın oğlu ve Yalçın Küçük’ün de babası olduğu görüşünde. Akkaya, “değeri bilinmeyen” Avcıoğlu ile ilgili sorularımızı yanıtladı.
– Yeniden basılan ve üzerinde yoğun bir biçimde yeniden tartışılan “Türkiye’nin Düzeni” kitabı ve Doğan Avcıoğlu sizce bugün neden önemli? Neyin eksikliğini kapatmaya çalışıyor bu kitap veya onun sayesinde bugün nelerin “gereğinden çok fazla olduğuna” dikkat çekmek mümkün oluyor?
YÜKSEL AKKAYA – İnsan aklı unutkandır. 60’lı yıllar yazını “düzen” kavramını çok önemsemiştir. 60’lı yıllar gibi solun yükseldiği bir dönemde “düzen” kavramanın kitap başlığı olması, makalelerde ihmal edilmeyecek şekilde yer alması önemli olsa gerek. Çalışkan, üretken Doğan Avcıoğlu bu “Avrupa” merkezli tartışmayı yoksul, bağlı, dünyayı yok sayan, Kemalist merkezli kesime de bir meydan okuma olarak ön plana çıkardı, körler, sağırlar, “Kadrocular”, bir yeni dünya, bir dünya yorumu var, dedi. Kitabın büyüklüğü budur. İçeriğinden bağımsız.
– Türkiye’nin Düzeni ve Avcıoğlu, AKP’nin toplumu tümüyle fethetmesine engel olan bir tür “halk kemalizmi”ne teorik stepne olabilir mi? Bu teorik temeli geçmişten aramak mantıklı mı? Yoksa burada sosyalizmle Türkiye aydınlanması (veya laik-toplumcu düzen) arasındaki geçişliliğe/devamlılığa bir örnek mi buluyoruz?
YÜKSEL AKKAYA – Avcıoğlu pek bilinmese de, bilinmezden gelinse de “sol” çevrede, marksizmi 60’lı yıllarda iyi “okuyan” siyasetçi, bilim insanı, benzetmek yerinde olmasa da Behice Boran’ın erili. İki kitap, beş makale sosyalisti, devrimcisi değil. Türkiye solunun kendi yoksunluğunda unutturmayı düşündüğü sosyalist hiç değil. Çalışkan, üretken. Hülyalı… Osmanlı’dan günümüze sosyalizm adına tarihsel üç beş kişiden biri. Değeri bilinmeyen. Namık Kemal’in torunu, Hikmet Kıvılcımlı’nın oğlu. Yalçın Küçük’ün babası, düşünsel.
– Radikal cumhuriyetçi bir düşünür olarak Doğan Avcıoğlu’nun basit bir darbeci, bu arada Türkiye soluna son 30 yılda iyice sızan yeni moda bir linçle “Kürt düşmanı” olarak tanımlanması mümkün mü? Avcıoğlu Türkiye solundaki hangi vitaminlerin eksikliğine erkenden dikkat çekmiş oldu sizce? İktidar hırsı ve ona yönelik örgütlenmenin dışında hangi boşlukları öne çıkarmış sayılmalıdır? Dinciliği Türkiye’de iktidar yapan liberalizme karşı ülkemizdeki en etkili panzehirlerden birinin ve belki de birincisinin Avcıoğlu solculuğu (veya onun “radikal kemalizmi”) olduğunu söylemek, abartı mı olur?
YÜKSEL AKKAYA – Doğan Avcıoğlu “radikal cumhuriyetçi” değildir. Bana göre 60’lar ikliminde en devrimci, en sosyalisttir. “Çocuklar” sosyalizmi, devrimi öğrenirken… Avcıoğlu, radikal Kemalist de değildir. Avcıoğlu radikal sosyalist olmasa da radikal devrimcidir. Ekim Devrimi mirasında “asker”i kanadı önemser. Ve, bu yanı ile de aykırıdır, özeldir. Sınıf yoksa Sovyet yaklaşımı işçi-köylü-asker de köylüyü dışlar, askeri öne çıkarır. Bu yönü ile zorlarsak evet Lenin’i biliyor ve Leninisttir. Darbeci değil. Kafası sağ cenah ile teslim alınmış “sol”, Leninist Avcıoğlunu anlamamıştır. Zaten tarihsel bilgisi de zayıftır.
– Türkiye’deki devrimci hareketi vuran, bunu da önce medyayı elinde tutarak yapan liberal mikropların bir merkez karargâhı var: Birikim. Bu karargâhın tüm versiyonlarıyla uzak tutulduğu, gerçekten sosyalist bir öfke ve eylem tutkusu içeren çevrelerde bile Avcıoğlu’nun yeterince anlaşılabildiği söylenemez. Bu anlayış eksikliğinin kaynakları sizce nerede? Liberal ideolojilerde mi?
YÜKSEL AKKAYA – Çok kısa bir yanıt. Yalçın Küçük, Doğan Avcıoğlu’nun “tezinin, devrim düşüncesinin çocuğudur”. İkisi Birikim dünyasının anlayamayacağı görkemli devrim düşüne sahiptirler. Ve Birikim dünyası çevresinin anlayamayacakları kadar devrimci ve sosyalistlerdir, onların sağına hiç düşmeyecek kadar.
– Türk demenin utanılacak bir eyleme dönüştüğü bir zaman aralığında “Türklerin Tarihi” ve “Milli Kurtuluş Tarihi” genç kuşaklara yeni bir yol açabilir mi?
YÜKSEL AKKAYA – Doğan Avcıoğlu meraklı bir insan. Doğal olarak mensubu olduğu milliyete dair yazmıştır. Bilinsin istemiştir. Bunda sakınca yok. Bir Kürdün “Kürtlerin Tarihi”ni yazması gibi. Gereksiz anlamsız bir tartışma. İsmail Beşikçi, bir Doğan Avcıoğlu “tilmizi” Türk olarak yazdı. İstanbul’da Nâzım’ın tanıdığı Kürt vardı da Nâzım mı yazmadı? Bugün Kürt sorununun en özgün özelliğini yazan olurdu. Birikimi kanıtıdır
– Türkiye’de 1923’ün tarihsel meşruiyetinin altını çizen ve buradan sol bir cumhuriyet projesine yürüyen Avcıoğlu’nun yarım yüzyıl önce önerdiği çözümlere dönüş önermek, acaba onu doğru anlamak mıdır? Yoksa onun açtığı kapıları genişletmek, bulgu ve saptamalarından hareketle yeni sosyalist bir yol mu inşa etmek gerekiyor?
YÜKSEL AKKAYA – 1923 yanlıştır. 1908 doğrusudur. 23, 1908’in geç kalmış çocuğudur. Yanlış düğme iliği yanlış sonuçtur. Avcıoğlu bir Cumhuriyetçidir. 23 aşkını bir sosyalist, devrimcidir. Bir yeni sosyalist cumhuriyet arayıcısıdır. Sosyalisttir. Devrimcidir. Yön’ü bellidir…
(Yazı dizimizdeki tüm mülakatlara aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz…)
